-ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ
ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪੰਜਾਹ ਪਾਰ ਕਰ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹ ਲਿਖਤ ਖਾਸ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਬਦਲਾਅ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇਖੇ। ਅਸੀਂ ਉਹ ਆਖਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨੇ ਬੈਲ ਗੱਡੀ ਤੋਂ ਸੋਨਿਕਾ ਜੈਟ ਦੇਖਿਆ, ਬੇਰੰਗ ਖਤ, ਫੋਨ ਤੋਂ ਲਾਈਵ ਚੈਟ ਦੇਖੀ ਹੈ। ਵਰਚੁਅਲ ਮੀਟਿੰਗ ਜਿਹੜੀ ਅਸੰਭਵ ਲੱਗਦੀ ਸੀ, ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹਾਂ, ਜੀਹਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ

-ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਕੈੜੇ
ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਅਕਸਰ ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਘਟਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੜੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵਰਤਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਇਹ ਹੈ ਕੌਣ, ਤਾਂ ਪਰਵਾਰ ਵਾਲੇ ਸਾਨੂੰ ‘ਮਾਮਾ’ ਕਹਿ ਕੇ ਮਿਲਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਕਿ ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ: ਇਹ ਮੇਰੀ ਬੇਬੇ ਦੀ ਭੂਆ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬੁਲਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਜਾਣਾ, ਪਰ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ

-ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ‘ਅਜੀਤ’
ਪਿਛਲੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ, ਜਿਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਤੇ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਸਨ, ਦੇ ਰਾਜ ਵੇਲੇ ਹੋਇਆ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦਾ ਕਾਂਡ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਾਜ਼ਾ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਾਂਡ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਟੀਮ (ਐੱਸ ਆਈ ਟੀ) ਬਣਾਈ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਂਚ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ

-ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਸਰੀਨ
ਨੌਂ ਰਸਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਚੱਕਾ ਚੱਲਦਾ ਰਹੇ ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਨ ਦਾ ਮਿਲਿਆ, ਉਹ ਬਤੀਤ ਹੋ ਕੇ ਜਦੋਂ ਸਮਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਨਿਰਵਿਕਾਰ ਭਾਵ ਨਾਲ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਜਾਵੇ।

-ਕਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਨਵੈਤ
ਜਗਤੇ-ਭਗਤੇ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਜਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਕਹਿ ਕੇ ਸਲਾਮਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਜਗਤਾ-ਭਗਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੇਟ ਦਾ ਬੰਜਰ ਦੋ ਹਲਾਂ ਨਾਲ ਪੁੱਟਿਆ ਸੀ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਕਈ ਕਈ ਟਰੈਕਟਰ ਤੇ ਕੰਬਾਈਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਪਾਈ ਮਹਿਲ ਵਰਗੀ ਕੋਠੀ ਦੇ ਪਿਛਵਾੜੇ ਦਸ-ਬਾਰਾਂ ਕੋਠੇ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਘਰ ਵਾਲੀਆਂ ਨਵੇਂ ਪੂਰ ਦੀਆਂ ਬਹੂਆਂ ਵਾਂਗ ਤੜਕੇ ਉਠ ਕੇ ਧਾਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਬਾਲਣ ਲਈ ਫੂਕਾਂ ਮਾਰਨੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤੀਵੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।

-ਜਤਿੰਦਰ ਪਨੂੰ
ਸਰਕਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹੋਵੇ, ਆਪਣੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਰਾ ਟਿੱਲ ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੜੇ-ਥੁੜੇ ਕੰਮ ਕਰ ਲਏ ਜਾਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਜਾਣ ਜੋਗੇ ਹੋਇਆ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਅੰਤਲਾ ਸਾਲ ਚੱਲਦਾ ਪਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਘਟ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਜਾਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਕਿਸੇ ਖਾਹਿਸ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਦੀ

-ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ
ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਸਮਾਜਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪੂਰੇ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪਰੋਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਸ ਸਮਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਇਸ ਪੂਰੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲ ਲਿਆ। ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋ ਅੰਦਰੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਡਰ ਅਤੇ ਸਹਿਮ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।

-ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਕੁਮਾਰ
ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣਾ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੂਰਵਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਸਰ ਕਰ ਸਕੇ। ਕਈ ਮਨੁੱਖ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਾਦਰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੁੱਖ ਭਾਲਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਉਚਾ ਉਠਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨੇ ਜਾ ਸਕਣ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ,

-ਆਮਨਾ ਮਿਰਜ਼ਾ
ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਫਿਰ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਕਡਾਊਨ ਦੇ ਡਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਘਰਾਂ ਵੱਲ ਕਈ ਮੀਲਾਂ ਤੱਕ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਿਯੋਜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਵੀਜ਼ਾ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀਆਂ ਚਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ, ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਸੰਦਰਭ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

-ਸ਼ੁਜਾਅਤ ਅਲੀ ਕਾਦਰੀ
ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਿੰਨੇ ਗਿਣੇ-ਮਿੱਥੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਫੈਕਟਰੀ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਸੂਚਨਾ ਜੰਗ ਛੇੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਆਈ ਐਸ ਆਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।