-ਸਬਾ ਨਕਵੀ
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦੀ ਪੀੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਇਸੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਿੰਦੂ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਪਛਾਣ ਗਿਣਾਈ ਹੈ। 2017 ਦੀਆਂ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਹੁਲ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜਨੇਊਧਾਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਹੈ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਨਹਿਰੂ-ਗਾਂਧੀ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਜੀ-

-ਦੇਵੇਂਦ੍ਰਰਾਜ ਸੁਥਾਰ
ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਕਰਜ਼ਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਰਵੇਖਣ-2019 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਆਰਥਿਕ ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਅਮੀਰਾਂ ਕੋਲ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 55.7 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ, ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਿਹਾਤੀ ਆਬਾਦੀ ਕੋਲ ਲੱਗਭਗ 132 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ। ਦਿਹਾਤੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ 50 ਫ਼ੀਸਦੀ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਕੁੱਲ

-ਡਾ: ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸੋਹਲ
ਹਰਮ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮ। ਮੈਂ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ। ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦਾ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਖਾਇਆ, ਕੀਤਾ-ਕਰਾਇਆ ਸਭ ਖੇਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ, ਉਸ ਧਰਤੀ ਦੀ ਜਾਈ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੇ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਜੇ ਕਿਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ

-ਭੋਲਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਮੀਰੀਆ
ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਬਰੂਹਾਂ ਉੱਤੇ ਡੇਰਾ ਲਾਈ ਬੈਠੀਆਂ ਕਿਸਾਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਤੱਕ ਦਾ ਸਿਰੜ ਧਾਰੀ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ। ਤਿੰਨੇ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਜਿੱਥੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗਲੇ ਦੀ ਹੱਡੀ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਇਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵੀ ਆਰ ਜਾਂ ਪਾਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਕ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਂ ਮੋਰਚੇ ਲੱਗਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਗ਼ੀ ਸੁਰ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸਿਰੜ ਧਾਰਨਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਵਿੱਚ ਸਮੋਈ ਪਈ ਹੈ। ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬਾ ਹੋਣ

-ਵਿਪਨ ਪੱਬੀ
ਵਿਵਾਦਤ ਪੈਗਾਸਸ ਜਾਸੂਸੀ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਅੜੀਅਲ ਵਤੀਰੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਘਿਰ ਗਈ ਹੈ, ਜਦ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜਾਸੂਸੀ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸਖਤ ਰੁਖ਼ ਧਾਰ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਵਾਲ ਉੱਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹਾਂ ਕਹੇਗੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨਾਂਹ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।

-ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਝੱਮਟ
ਦੋ-ਢਾਈ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਹ ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸਾਂ ਦੀਆਂ ਚਕਾਚੌਧ ਰੰਗੀਨੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬਰਾਤ ਦਾ ਉਤਾਰਾ ਆਮ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਜਾਂ ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਦੀ ਮੁੱਖ ਰਸਮ ਲਾਵਾਂ-ਫੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲਾਵਾਂ ਆਦਿ ਮਗਰੋਂ ਤੇ ਡੋਲੀ ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਕੁੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਕੁਝ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਿਆ ਅਤੇ ਪਲੰਘ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਰਬਾਲਾ ਤੇ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਆ ਘੇਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਤੇ ਟਿੱਚਰ

-ਡਾ: ਸੁਰੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ‘ਉਰਤਿ੍ਰਪਤ’
ਭਜਨ ਖਬਰੀ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੀ ਲਾਲੀ ਦੇਖਣ ਲਈ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਆ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਵੀ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਪੁੱਜਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਉੱਚੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਸਿਵਾਏ ਕੁਝ ਦਿੱਸਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੰਨਾ ਕੁ ਉੱਚਾ ਉਠਾ ਦੇਵੇਗੀ, ਪਿਤਾ ਨੇ ਸੁਫਨੇ

-ਸੁਨੀਲ ਪਾਂਡੇ
‘ਆਸਥਾ’ ਦੀ ਪਹਿਰੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਈਆਂ ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੱਤਾ ਕਿਸ ਕੋਲ ਰਹੇਗੀ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਜੋੜ-ਤੋੜ ਚੱਲ ਪਿਆ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਦੇ 27 ਮੈਂਬਰ ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਮੇਟੀ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਸੰਨ੍ਹ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਬੀਤੇ ਵੀਰਵਾਰ ਦੋ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਕੋਆਪਸ਼ਨ ਚੋਣ ਵੇਲੇ ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਇਸ ਦੋ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਬਾਦਲ ਦਲ ਨੇ ਦੋ

-ਐਮ ਐਸ ਚੋਪੜਾ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਕਰਤਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੀ ਇਸ ਅਣਚਾਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ‘ਕੈਸੇਂਡ੍ਰਾ' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਦ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ? ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਔਕੜ ਕੀ ਹੈ? ਕੀ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਵਾਂਗ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ

-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ
ਜਿਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਸਾਂ, ਉਥੇ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਾਪਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। ਕਾਫੀ ਗਿਣਤੀ ਬੱਚੇ ਉਹ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨੀਂ ਵੀ ਚੱਪਲਾਂ ਦਿਸਦੀਆਂ। ਉਹ ਸਰਦੀ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕੋਟੀਆਂ ਤੋਂ ਕੰਬ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ। ਉਦੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵੱਲੋਂ ਵਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਕੂਲ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵਰਦੀ