ਬਗਹਾ (ਬਿਹਾਰ), 3 ਜੂਨ (ਪੋਸਟ ਬਿਊਰੋ)- ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਦਲੇ ਹੋਏ ਤੌਰ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਆਪਣੀ ਸਰਹੱਦ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਚੰਪਾਰਨ ਜਿ਼ਲੇ ਦੇ ਵਾਲੀਮੀਕੀ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਫੋਰਸ ਐਸ ਐਸ ਬੀ ਨੇ ਚੌਕਸੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜਾਈ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੀਨ ਦੇ ਭਰੋਸੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ 84 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਯੂ ਪੀ ਦੇ ਮਹਰਾਜਗੰਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਹੱਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਵਰਨਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 2 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸਰਹੱਦ ਬੰਦ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਲਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਐਂਟਰੀ ਨਿਸ਼ਚਤ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਐਸ ਐਸ ਬੀ 21ਵੀਂ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੇ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਰਾਜਿੰਦਰ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਰਹੱਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਆਮ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਮੋਬਾਈਲ ਪੈਟਰੋਲਿੰਗ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਰੇ ਨਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਪੈਟਰੋਲਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਾਲਮੀਕੀ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਆਏ ਦਿਨ ਨੇਪਾਲ ਆਪਣੀ ਘੁਸਪੈਠ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਜ਼ਬਰਨ ਸੈਂਕੜੇ ਏਕੜ ਭਾਰਤੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵਾਰ ਉਚ ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕਾਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਆਮ ਸਹਿਮਤੀ ਦਾ ਵੀ ਨੇਪਾਲ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਲੰਘਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਹ ਕਾਫੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਕਸ਼ਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਚੀਨ ਵੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਨਵੇਂ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲਿਮਪੀ-ਯਾਧੁਰਾ, ਲਿਪੁਲੇਖ ਅਤੇ ਕਾਲਾਪਾਣੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਇਹ ਚੀਨ ਦੇ ਕਹੇ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਅਧਿਕਾਰ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਛੱਡਣੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ ਦਾ ਦਖ਼ਲ ਵੀ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਚੀਨ ਫੰਡਿੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਥਾਂ-ਥਾਂ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁਫਤ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੇਪਾਲੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਚੀਨ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਤੰਬੂਆਂ ਨਾਲ ਅਸਥਾਈ ਚੌਂਕੀਆਂ ਬਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਪਹਿਲਾਂ ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੀਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਨੇਪਾਲ ਪੁਲਸ ਨੇ ਯੂ ਪੀ-ਬਿਹਾਰ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਠੂਠੀਬਾਰੀ ਤੋਂ ਗੋਰਖਪੁਰ ਦੇ ਸੋਨੌਲੀ ਬਾਰਡਰ ਤੱਕ ਸੱਤ ਅਸਥਾਈ ਕੈਂਪ ਲਾਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਨਾਤਾਂ 'ਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਥਾਂ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਲੱਦਾਖ ਕੋਲ ਲਾਈਨ ਆਫ ਐਕਚੂਅਲ ਕੰਟਰੋਲ (ਐਲ ਏ ਸੀ) 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਤਣਾਅ ਵਿਚਾਲੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਕਮਾਂਡਰ ਪੱਧਰ ਦੀ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇਸ ਪੱਧਰ ਦੀ ਇਹ ਤੀਜੀ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਹੈ। ਓਦੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿਰਗੇਡੀਅਰ ਅਤੇ ਕਰਨਲ ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਈ ਵਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਫੌਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।