-ਅਮਨਿੰਦਰ ਪਾਲ
ਬਚਪਨ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ ਬੀਤਿਆ ਸੀ। ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਉਥੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨਿਆਣੇ ਦੀ ਮੰਗ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਮੰਗਵਾ ਕੇ ਖਾਣਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸਾਂ, ਉਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੀ। ਉਤੋਂ ਤਪਦਾ ਦੁਪਹਿਰਾ। ਮੈਂ ਧੁੱਪ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਕਰਿਆ। ਨਿਆਣੇ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾ ਲਵੋ। ਉਹਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ 'ਤੇ ਮਿਲਦੀ ਉਸ ਸਹੂਲਤ ਵੱਲ ਸੀ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਐਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਮੰਗਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਅੱਜ ਤੱਕ ਸਬੱਬ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਬਣਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਆਉਂਦੇ, ਉਦੋਂ ਕਦੇ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਮੋਬਾਈਲ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਮੰਗਵਾਉਂਦੇ। ਉਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੀ ਭੋਇੰ ਬਾਬਤ ਆਪੂੰ ਸਿਰਜਿਆ ਭਰਮ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅਚੇਤ ਮਨ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੁੱਕਰੇ ਇਹ ਖਿਆਲ ਧਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਖਪਤਵਾਦ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਚ ਅੱਪੜਨ ਲਈ ਹਾਲੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਹਾਲਾਂ ਤੀਕ ਮੇਰੀ ਕਲਪਨਾ ਸੋਹਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗੱਭਰੂ ਦਾ ਉਹ ਬਿੰਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਿਰਜ ਸਕੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖਪਤੀ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੋਬਾਈਲਾਂ 'ਤੇ ਫਿਰ ਰਹੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਨੱਚਦੇ ਹੋਏ, ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਬਸਤੇ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਲਟਕਾਈ, ਡਲਿਵਰੀਆਂ ਦੇਣ ਦੀ ਕਾਹਲ ਵਿੱਚ ਹਫਿਆ ਫਿਰਦਾ ਸਕੂਟਰ-ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲਾਂ 'ਤੇ ਭੱਜਿਆ ਫਿਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ, ਪਰ ਮੈਂ ਗਲਤ ਸਾਂ।
ਨਿਆਣੇ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਆਰਡਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਲਾਲ ਵਰਦੀ ਤੇ ਵੱਡਾ ਸਾਰਾ ਲਾਲ ਬਸਤਾ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਲਟਕਾਈ 22 ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਪੇਂਡੂ ਗੱਭਰੂ ਸਾਮਾਨ ਲੈ ਆਇਆ। ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਬਿਲ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਪੈਸੇ ਫੜੇ 'ਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਅਰਜੋਈ ਕਰ ਕੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਭਾਅ ਜੀ! ਬਸ ਸਟਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇ ਦੇਣਾ।”
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤੇ। ਇਹ ਇਲਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀਆਂ ਐਪਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਆਸਮਾਨ 'ਤੇ ਖੂਬ ਫੈਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਫਿਰ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਰਡਰ ਕੀਤਾ। ਅਸਲੀ ਇੱਛਾ ਸਟਾਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜਾਨਣ ਦੀ ਸੀ। ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਾ ਆਰਡਰ ਲੈ ਆਇਆ। ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਬਿਲ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਪੋਲਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਕਰ ਕੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਵੀਰੇ, ਬਸ ਸਟਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇ ਦੇਵੀਂ।” ਉਹਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਡਲਿਵਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਸਕਰੀਨ 'ਤੇ ਪੰਜ ਤਾਰੇ ਦਿਸਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਮਾਨ ਮੰਗਵਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪੰਜੇ ਤਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਸਹੀ ਲਾ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਸਰਵਿਸ ਬੜੀ ਚੰਗੀ ਸੀ।
ਮੈਂ ਸਟਾਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਗੇੜੇ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ। ਜੇ ਗਾਹਕ ਪੰਜੇ ਸਟਾਰਾਂ 'ਤੇ ਸਹੀ ਲਾ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਡਲਿਵਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਰਡਰ ਮਗਰ 10-15 ਰੁਪਏ ਵਾਧੂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੇ ਦਿਹਾੜੀ ਦੇ ਦਸ ਗੇੜੇ ਲੱਗ ਜਾਣ ਤਾਂ 100 ਰੁਪਏ ਵਾਧੂ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਹਰ ਗਾਹਕ ਪੰਜ ਸਟਾਰ ਦੇਵੇ। ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਸਭ ਦਾ ਇਹੀ ਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਸ ਸਟਾਰ ਮਿਲ ਜਾਣ।”
ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਸਾਮਾਨ ਫੜਾਇਆ, ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਕਿੱਕ ਮਾਰੀ ਤੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਉਹ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ-ਦਰ-ਪੈਰ ਧੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਅਕਸ ਵੱਲ ਆਪਣੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਗੱਡੀ ਬੈਠਾ ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੁੱਤ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੁਰੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੀ ਮਸਤੀ ਨੂੰ ਕਾਇਨਾਤ ਖਲੋ ਕੇ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਘਰ ਘਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੇ ਉਹ ਪੁੱਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁੰਨੀਆਂ ਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਗਲੀਆਂ 'ਚ ਸਟਾਰ ਮੰਗਣ ਲਾ ਦਿੱਤੇ।