ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 17 ਅਪ੍ਰੈਲ (ਪੋਸਟ ਬਿਊਰੋ)- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ, ਬੀ ਐਸ ਐਨ ਐਲ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵੀ ਮਾੜੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਆਮਦਨ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੀ ਤੇ ਘਾਟਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ 2016 ਵਿੱਚ ਇਹ 150 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਧ ਕੇ 6007 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤਕ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 15000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨੂੰ ਪੁੱਜ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਟਿਡ ਅਤੇ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਵਾਲਾ ਜਨਤਕ ਅਦਾਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਬੀ ਐਸ ਐਨ ਐਲ 8000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ 5340 ਕਰੋੜ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਪਰ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਤੇ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਫ਼ਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਫਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਵਾਇਤੀ ਡਾਕ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸਸਤੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਸੇਵਾ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਘਾਟੇ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਪੋਸਟ ਕਾਰਡ ਉੱਤੇ ਔਸਤਨ 12.15 ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ 50 ਪੈਸੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਪਾਰਸਲ ਉੱਤੇ ਸਰਵਿਸ ਖ਼ਰਚ ਔਸਤਨ 89.23 ਪੈਸਾ ਆਉਂਦਾ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੇਵਿੰਗ ਸਕੀਮ ਅਤੇ ਸੇਵਿੰਗ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਤੋਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮਦਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਆਮਦਨ ਦਾ 60 ਫ਼ੀਸਦੀ ਮਤਲਬ 11,511 ਕਰੋੜ ਏਥੋਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।