ਨਿਊਯਾਰਕ, 10 ਜਨਵਰੀ (ਪੋਸਟ ਬਿਊਰੋ)- ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਯਾਨੀ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਹੋਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਐਪ ਉੱਤੇ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਸ਼ੇਅਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਅਕਸਰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝਾਂਸੇ `ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੌਣ ਲੋਕ ਹਨ।
ਅਮਰੀਕਾ `ਚ ਹੋਏ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ `ਚ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਝਾਂਸੇ `ਚ ਆ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੇ ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜ ਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ `ਚ 2016 `ਚ ਹੋਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ 8.5 ਫ਼ੀਸਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੇ ਫੇਸਬੁੱਕ `ਤੇ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਲਿੰਕ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਏਦਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ `ਚ ਉਮਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ 18 ਤੋਂ 29 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ `ਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਫ਼ੀਸਦੀ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ `ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ, 65 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 11 ਫ਼ੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ। ਅਧਿਐਨ `ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਗੱਲ ਇਹ ਨਿਕਲੀ ਕਿ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ `ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੋਚ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ। ਉਮਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ `ਚ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ। ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪੱਧਰ, ਆਮਦਨ ਤੇ ਿਲੰਗ ਦੇ ਆਧਾਰ `ਤੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਗਰੁੱਪ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦੀ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪੱਖ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਧਿਐਨ ਕਰਤਾ ਇਸ ਨੂੰ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 2016 ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਡੈਮੋਕਰੇਟ ਉਮੀਦਵਾਰ ਹਿਲੇਰੀ ਕਿਲੰਟਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਵਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੁਭਾਵਕ ਤੌਰ `ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਸਮਰਥਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਝਾਂਸੇ `ਚ ਆਏ।
ਖੋਜ ਕਰਤਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕ ਫੇਕ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਝਾਂਸੇ `ਚ ਵੱਧ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਤੋਂ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਤੌਰ `ਤੇ ਘੱਟ ਸਾਖਰ ਹੋਣਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਝਾਂਸੇ `ਚ ਆਉਣ ਦੀ ਵੱਡੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ `ਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।