-ਰੰਜਨ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ
ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਰਾਣੀ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਣਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਗਾਣਾ ‘ਜ਼ਾਲਿਮ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਇਤਨਾ ਸਤਾਇਆ ਹੈ' ਨੇ ਇੱਕ ਡੰੂੁਘੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਦਿਵਸ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲਤਾ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਗਾਣੇ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਡਰਾਉਣੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਾ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ‘ਕੋਵਿਡ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਤਾਇਆ ਹੈ'। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਆਫਤ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾ ਇੰਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜੀਵਨ ਗੁਆਇਆ, ਜਿੰਨਾ ਕਿ ਕੋਵਿਡ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਰਹੂਮ ਡਾਕਟਰ ਬਿਧਾਨ ਚੰਦਰ ਰਾਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਡੇਅ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੌਰਾਨ ਅਜਿਹੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਖਤਰਨਾਕ ਮਹਾਮਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਭਗ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਜਾਪਾਨੀ ਐਂਟੀ ਇਨਫਲੁਏਂਜਾ ਡਰੱਗ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ 'ਚ ਆਪਣੀ ਏ ਵੀ ਆਈ ਐਫ ਏ ਵੀ ਆਈ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਅਸਰ ਦਾਇਕ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ 'ਚ ਦਵਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਐਂਟੀ ਕੋਵਿਡ ਮੈਡੀਸਨ ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲਾ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਥੇ ਇੱਕ ਕੈਪਸੂਲ ਦੀ ਲਾਗਤ 103 ਰੁਪਏ ਹੈ, ਉਥੇ ਦੂਜਾ 10 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੈਪਸੂਲ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਵਿਕਦਾ ਹੈ। ਇੰਡੀਅਨ ਮੈਡੀਕਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਡਾਕਟਰ ਆਰ ਵੀ ਅਸ਼ੋਕਨ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੀਮਤਾਂ ਤੈਅ ਕਰਨ ਲਈ ਡਰੱਗਸ ਕੰਟਰੋਲ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਰੁਖ ਕੀਤਾ।
ਕੋਵਿਡ-19 ਦਾ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਪਹਿਲੂ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ ਰੱਖਣਾ, ਮਾਸਕ ਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। 23 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਲੌਕਡਾਉੂਨ ਲਾਗੂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਟਾਈਆਂ ਵੀ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲਾਕਆਉੂਟ-1 ਬੀਤੀ 8 ਜੂਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਪੰਜ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ ਤੇ ਲਗੱਭਗ 17 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਇਸ ਖਤਰਨਾਕ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਾਜ਼ੇਟਿਵ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦਰ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮਾਂ ਹੱਦ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਪਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਬਜਟ ਜੀ ਡੀ ਪੀ ਦਾ ਸਿਰਫ 1.1 ਫੀਸਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਿਹਤ ਇੰਨੀ ਗੈਰ-ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਤੇ ਲਾਪਰਵਾਹ ਕਿਉਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਭਾਵਪੁੂਰਨ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਕਈ ਜਵਾਬ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬੇਹੱਦ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਆਈ ਸੀ ਐਮ ਆਰ, ਏਮਜ਼, ਅਪੋਲੋ ਨਾਲੇਜ ਅਤੇ ਸੀ ਐਮ ਸੀ ਵੇਲੋਰ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ 'ਚ ਇਥੇ ਬਹੁਤ ਖਾਮੀਆਂ ਹਨ। ਮੁੱਕਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਲਈ ਮੁਫਤ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਇਥੇ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਡਾਕਟਰ ਕੇ ਕੇ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯੋਗ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋੋਰੋਨਾ ਉਪਰ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬੁਲੇਟਿਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਬੁਲੇਟਿਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ, ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਤੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਏਮਜ਼ ਅਤੇ ਆਈ ਸੀ ਐਮ ਆਰ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਖਾਮੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹਨ। ਇਥੇ ਇਸ ਸੂਚਨਾ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੀ ਪੀ ਈ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਇਲਾਜ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ, ਜੋ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਸੂਬੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿਹਤ ਨੀਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ 'ਚ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦ ਕਾਲਾਜਾਰ, ਪੋਲੀਓ, ਸਮਾਲ ਪੋਕਸ ਅਤੇ ਟੀ ਬੀ ਵਰਗੀਆਂ ਖਤਰਨਾਕ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਆਰ ਐਂਡ ਡੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਤਾਲਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਦੌਰ 'ਚ ਮਰੀਜ਼ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਡਾਕਟਰ ਵੀ ਬੀਮਾਰਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ-ਭਾਈ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਮੈਡੀਕਲ ਅਚਾਰ-ਵਿਚਾਰ ਬੀਤੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਬਰਾਂ 'ਚ ਦਫਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਹੱਦ ਤਰਸਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਹਨ।
ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਮੈਨ ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਕਾਲੀਆਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਟਵਿੰਕਲ ਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 'ਚ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਅੰਦਰ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਸੇਵਾ, ਬਲੱਡ ਬੈਂਕ, ਖਾਣਾ, ਸੈਨੇਟਾਈਜ਼ਰ ਅਤੇ ਮਾਸਕ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਅੱਜ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਵੱਡੀ ਮੁਸੀਬਤ ਝੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਟਵਿੰਕਲ ਕਾਲੀਆ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਕੋਰੋਨਾ ਅਤੇ ਕੈਸਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਸਿਹਤ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਅਤੇ ਫਿੱਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੰਗੀਤਾ ਰੈਡੀ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚੀ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਹਤ ਦੇ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਮਾਹਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਡਾ. ਬੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰੈਡੀ ਆਪਣੇ 70ਵੇਂ ਸਾਲ 'ਚ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਕੋਰੋਨਾ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਂਦੇ।