ਟੋਰਾਂਟੋ ਦੇ ਨੌਰਥ ਯੌਰਕ ਏਰੀਆ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਥੈਰਪੀ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਰੈਗੁਲੇਟਡ ਕਾਉਂਸਲਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਇਸਲਾਮਿਕ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਕਾਤ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੈਂਟਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟੋਰਾਂਟੋ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ 5 ਲੱਖ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੱਸਦੇ ਹਨ। ਖਲੀਲ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ 77% ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਹ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸੇਵਾ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਖਲੀਲ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਸੰਦਰਭ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸੇਵਾ ਵਰਗੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਸਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਸਿੱਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਖਲੀਲ ਸੈਂਟਰ ਮੁਤਾਬਕ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਚਿਰ ਸਥਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਖੋਜ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਬੁਨਿਆਦ ਵਾਲੀ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਦਾ ਚਿਰ-ਸਥਾਈ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕੋ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੁਰਾਤਨ ਇਸਲਾਮਿਕ ਲਿਟਰੇਚਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਤੇ ਲੱਭ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਘਾੜਤਾਂ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਾਗੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਅਣਭਿੱਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹਰ ਪੰਜਵੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਸਲੇ ਦਰਪੇਸ਼ ਹਨ।

ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਤਾਂ ਕੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਅਣਛੋਹਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਨਾਲ ਮੇਲ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕਰਦਾ ਇਨਸਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਹੋ ਕੇ ਗਲਤ ਰਸਤੇ ਚੱਲ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੀਲ ਰੀਜਨ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਯੂਥ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਡਰੱਗਾਂ ਦੀ ਮਾਰ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਤਲਾਂ ਦੀ ਦਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਾਚਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਜੜ ਵਿੱਚ ਮਨ-ਦੇ ਖੰਡਤ ਹੋਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲੱਭੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਕਰੀਬਨ 6 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਸਲੇ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੀ ਇਹ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਕੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਨੂੰ ਜੜੋਂ ਹਿਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।

ਬਰੈਂਪਟਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਚੰਗੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇਣ ਦਾ ਮਾਡਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਸਰੂਪ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰੀਪੇਖ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਕਾਉਂਸਲਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਾਨਸਿਕ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿੱਚ ਗੁਰਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਯੋਗੀ ਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲੀਹਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਯੋਗਾ ਰਾਹੀਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਯੋਗਾ ਦੇ ਸਥਾਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਯੋਗੀ ਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਯੋਗ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਲਿੱਤ ਕੀਤਾ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਯੋਗ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਬਾਰੇ ਕਈ ਪ੍ਰੰਰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸਬੂਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ‘ਪ੍ਰਾਣ ਸੰਗਲੀ’ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਜਿ਼ਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰਲੰਕਾ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਉੱਤੇ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਿ਼ਕਰ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਹਵਾਲੇ ਮਾਤਰ ਜਿ਼ਕਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਘੋਖ ਕੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੰਢਾ ਰਹੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਨੁਕਤੇ ਕੱਢਣ। ਅਜਿਹੇ ਨੁਕਤੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਵਰਤ ਕੇ ਸਿੱਖ ਪਰੀਪੇਖ ਤੋਂ ਹੱਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ।